|
|
|
piet de paler
|
|
|
| Sssssssssssssst mag je toch niet zeggen van de politiek, kijk als het nu de auto van homos of een jood is dan hebben we media aandacht en spreken we er schande van. Maar jan met de pet die hard gespaard heeft voor zn autootje is niet belangrijk. |
|
|
|
|
VVout
|
|
|
| Gewoon sssssssst en oogjes toe Piet, ga er verder ook niets over zeggen voordat we weer vingerwijzende sentimenten opwekken. |
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
| Te mooi weer om er weer een leuk polariserend spel van te maken. |
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
| Kut kanspareltjes zijn net noord Hollanders.. |
|
|
|
|
Stylzz
|
|
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
|
|
|
van geil
|
|
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
Brabos. Drugs, carnaval en Corona.
Het blijft ongedierte. |
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
| Zeeuwen zijn prima. Als zeespiegel maar blijft stijgen. |
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
quote: Dit is waar, Bill Gates wil er een vaccinatie programma starten.
Testlaboratorium. |
|
|
|
|
van geil
|
|
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
Hahahaha.
Waarom plaats je iets waarvan je tekst niet begrijpt?
Braboooooo!
Hahahahahaha. |
|
|
|
|
van geil
|
|
|
Ware het niet dat hij niet gericht is aan Henk.
Maar over Henk gaat , voor de forumleden. |
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
| Wel forum, help geiltje even. |
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
quote: Ja toch, voor de kijkcijfers. |
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
|
|
|
van geil
|
|
|
Henk is als een vinger in een hoop stront.
Lijkt lekker warm, maar is echt heel smerig. |
|
|
|
|
FR-Henk
|
|
|
Hij gaat weer los.
En zo vernieuwend ook. Jaren 70. |
|
|
|
|
VVout
|
|
|
| Vlam weer in de pan, gezelli op het balkon. |
|
|
|
|
piet de paler
|
|
|
Het zou toch wat wezen, Trump maakt steeds ruzie met de Chinezen.
Als je nu de media leest geeft de Chinese regering aan dat ze waarschijnlijk een vaccin hebben.
Is al getest en is veilig voor mensen, en geeft bescherming. De testfase op 1000 mensen is nu aangebroken.
Dat zou een klap zijn voor Trump nogmaals als het vaccin werkt en waar is. |
|
|
|
|
tomson
|
|
|
quote:Op zaterdag 23 mei 2020 - 14:19 schreef piet de paler het volgende:Het zou toch wat wezen, Trump maakt steeds ruzie met de Chinezen. Als je nu de media leest geeft de Chinese regering aan dat ze waarschijnlijk een vaccin hebben. Is al getest en is veilig voor mensen, en geeft bescherming. De testfase op 1000 mensen is nu aangebroken. Dat zou een klap zijn voor Trump nogmaals als het vaccin werkt en waar is. Over 50 jaar lullen ze hier allemaal Chinees als 2e taal ipv Engels Piet.
Zag vorig jaar al ergens een reportage over Chinese taalopleiders hier in NL. Was stervensdruk.
Is al helemaal booming, alles komt al uit het oosten, tot de grondstoffen voor onze medicijnen aan toe.
Gewoon nieuwe wereldleiders, en Trump weet dat allang. |
|
|
|
|
piet de paler
|
|
|
In Mali is al heel veel Chinees, de Fransen zitten daar om de groepen strijders uit elkaar te halen onder de operatie naam Barkane.
Echter als je van mijn collegas hoort lopen de Chinezen overal in de weg. |
|
|
|
|
tomson
|
|
|
quote:Op zaterdag 23 mei 2020 - 14:41 schreef piet de paler het volgende:In Mali is al heel veel Chinees, de Fransen zitten daar om de groepen strijders uit elkaar te halen onder de operatie naam Barkane. Echter als je van mijn collegas hoort lopen de Chinezen overal in de weg. Dan weet jij ook wel dat ze zelfs infrastructuur financieren, zodat de grondstoffen vlotter hun kant op kunnen. |
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
Wel lekker om afhankelijk te zijn van een Chinees vaccin...
Zegt veel hoe onze regeringen hier in het Westen de boel verkwanselen, met de EU voorop. |
|
|
|
|
piet de paler
|
|
|
Ik denk dat de Chinezen ( mijn mening) minder slechte dingen in dewereld gedaan hebben dan de USA
Hun systeem is niet het onze, Nederland is nog niet eens in staat 17 milj mensenonder controlle te houden bij een smart lockdown.
Tja dan moet je met 1 miljard drastischer zijn ( niet mijn manier) maar toch we zijn nu al afhankelijk van Chinezen ( medicijnen)
Dus waarom zou een vaccin niet kunnen? |
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
Kan allemaal, maar ik vertrouw die Chinezen voor geen meter. (en dat wil niet ineens zeggen dat ik omgekeerd de USA wel helemaal vertrouw).
Waarom kunnen we hier zelf geen vaccin ontwikkelen? |
|
|
|
|
van geil
|
|
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
|
|
|
tomson
|
|
|
| Haha.. we kunnen er nog steeds om lachen |
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
quote: Zoals in de kroeg he. Lekker ouwehoeren over van alles en nog wat, maar met de nodige humor.
-- dit bericht is voor het laatst aangepast op zaterdag 23 mei 2020 door Cruzcontrol -- |
|
|
|
|
tomson
|
|
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
| Ons ken ons niet, in dit geval... |
|
|
|
|
VVout
|
|
|
| En dan ook nog verbindingsstreepjes plaatsen, daar waar gewoon een spatie hoort. |
|
|
|
|
Stylzz
|
|
|
| 5G tast je ene hersencel aan |
|
|
|
|
tomson
|
|
|
quote: 'We' staan er weer lekker op hahaha |
|
|
|
|
piet de paler
|
|
|
| Ik heb nu een mondkapje maar waar kan ik aluhoedjes kopen ? |
|
|
|
|
MightyAce
|
|
|
|
|
|
RenatoBos
|
|
|
|
|
|
Leon FR1908
|
|
|
quote:Op zaterdag 23 mei 2020 - 16:23 schreef piet de paler het volgende:Ik denk dat de Chinezen ( mijn mening) minder slechte dingen in dewereld gedaan hebben dan de USA Hun systeem is niet het onze, Nederland is nog niet eens in staat 17 milj mensenonder controlle te houden bij een smart lockdown. Tja dan moet je met 1 miljard drastischer zijn ( niet mijn manier) maar toch we zijn nu al afhankelijk van Chinezen ( medicijnen) Dus waarom zou een vaccin niet kunnen? Ik denk dat de hele wereld juist een voorbeeld kan nemen met onze smart lockdown.
Procentueel zijn er bij ons niet meer slachtoffers gevallen dan elders ,terwijl
onze economie toch voor de helft door draaide .
Daarbij heeft de Nederlandse kennis wereldwijd zijn invloeden in het maken
van een vaccin.
Of dat nu in de UK Australië India of hier is.
De WHO verwijt Nederland zelfs een beetje dat wij te weinig deden met onze kennis voor de pandemie.
-- dit bericht is voor het laatst aangepast op zondag 24 mei 2020 door Leon FR1908 -- |
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
De WHO is als een weerman die in het weerbericht 90 procent van de tijd aan het verklaren is hoe het weer is geweest die dag, maar er in zijn voorspelling van 10 procent er nog eens meestal naast zit ook.
-- dit bericht is voor het laatst aangepast op zondag 24 mei 2020 door Cruzcontrol -- |
|
|
|
|
Leon FR1908
|
|
|
| Dat klopt ,maar dat komt ook mede omdat landen hun kennis in de kast laten staan. |
|
|
|
|
piet de paler
|
|
|
Trump heeft wel gelijk dat hij die WHO aanpakt, hebben eigenlijk niets gedaan om deze pandemie te voorkomen.
In dit bestuur zitten veel Afrikanen die meer vesrtand hebben van bushmedicijnen ( zitten daar omdat het moet)
Net zo als die bedenkelijke rol van de EU die had qua hulpmiddelen en het komende medicijn of vaccin een hoofdrol moeten spelen.
Ik was al anti EU maar dat wordt steeds meer.
Nutteloze logge organisaties |
|
|
|
|
Cruzcontrol
|
|
|
| Inderdaad Piet, grotendeels nutteloze organisaties, waar veel postjespakkers werken. Vaak gefaald in eigen land, en dan weggepromoveerd naar daar. Geen wonder dat er weinig heil van te verwachten is. En kost klauwen met geld |
|
|
|
|
VVout
|
|
|
| Buiten de WHO zagen mensen die het wilde zien dat dit onze kant op ging komen. Het schakelen van de EU met zijn lidstaten en het produceren reserveren van preventieve middelen beschamelijk laks. Nu staan er staten in één keer paraat met miljarden voor een vaccin en weten ze niet hoe ze het heilig boontje uit moeten hangen en ontkennen dat de economie voor gezondheid gaat heeft weinig zin meer. Of het me verrast, dacht het niet. |
|
|
|
|
Leon FR1908
|
|
|
quote:Op zondag 24 mei 2020 - 16:18 schreef piet de paler het volgende:Trump heeft wel gelijk dat hij die WHO aanpakt, hebben eigenlijk niets gedaan om deze pandemie te voorkomen. In dit bestuur zitten veel Afrikanen die meer vesrtand hebben van bushmedicijnen ( zitten daar omdat het moet) Net zo als die bedenkelijke rol van de EU die had qua hulpmiddelen en het komende medicijn of vaccin een hoofdrol moeten spelen. Ik was al anti EU maar dat wordt steeds meer. Nutteloze logge organisaties Zeker weten Piet |
|
|
|
|
Leon FR1908
|
|
|
Abonneren NieuwsRegioSportShowVideo
Home
NieuwsAlle artikelenBinnenlandBuitenlandPolitiekEconomieGezondBizarWetenschapAutoTechWonenReizenOpinieMH17
Regio
Sport
Show
Video
NLblijftThuis
Service
Abonneren
Het weerZoeken
PREMIUM
Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert. © Paul Rapp
Keiharde kritiek op corona-aanpak: ‘Ze hebben alleen doden en IC-bedden geteld’
INTERVIEWGezondheidsminister Hugo de Jonge beticht hij van het ‘wekken van verkeerde verwachtingen’, virologen van ‘onbescheidenheid’. ,,Ze hebben alleen doden en IC-bedden geteld. Alsof dat het enige is dat er toe doet.’’ Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert kraakt harde noten over hoe Nederland tot nu toe is omgegaan met het virus, zijn ouderen en met de jongere generaties.
Eric Reijnen Rutten 24-05-20, 15:59Laatste update: 16:50
9
Niet gekeken is naar het effect van het coronavirus op ouderen. Te veel is het land geleid door een soort militair commando van ministers, ic-artsen en virologen die te weinig oog hadden voor andere belangen. En het getuigt van een ‘ongekend weinig realisme’ als je werkelijk denkt dat er binnen afzienbare tijd een vaccin tegen corona is dat iedereen afdoende beschermt.
Lees ook
PREMIUM
Twentse artsen: ‘Tijd voor een andere aanpak, niet alleen naar sterfte kijken’Lees meer
PREMIUM
Zorgen bij verpleeghuizen om bezoekregeling maar ook opluchtingLees meer
Marcel Olde Rikkert heeft naar buiten toe lang zijn mond gehouden. ,,Maar’’, stelt de hoogleraar ouderengeneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, ,,er is geen enkele reden om nog de paniekurgentie te blijven hanteren, geen enkele reden om het verhaal ‘we zijn in crisis’ te blijven voeden. Er is nu gelegenheid van elkaar te leren.’’
Twee graden lager
En wil hij bijdragen aan de dialoog. Omdat er veel dingen ook anders hadden gemoeten. Zoals met ouderen. De in jaren opgebouwde kennis over die doelgroep leek ineens niet meer te bestaan. Zo werd standaard aangehouden dat mensen mogelijk pas corona konden hebben minimaal 38 graden koorts hadden. Terwijl de standaard lichaamstemperatuur bij een hoogbejaarde een of soms zelfs twee graden lager ligt dan bij een jonger persoon. En je bij een oudere met 37 graden dus soms al kunt spreken van een relevante temperatuurverhoging.
Gevolg: te laat is onderkend dat er toch wel veel corona voorkwam bij ouderen in bijvoorbeeld verpleeghuizen. Mensen zijn daardoor later behandeld en later beschermd. En toen er een hoge sterfte ontstond, kwam er een soort paniekreactie: ze werden op slot gegooid, bezoek is niet meer mogelijk.
Op zich begrijpt Olde Rikkert dergelijke reacties wel. ,,In het begin was er echt chaos. In chaos is het heel belangrijk dat je een duidelijke maatregel treft en die kan niet altijd even genuanceerd zijn. Dat is helemaal geen probleem, maar je moet dan wel snel bijsturen.’’
Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert. © Paul Rapp
Je doet grote groepen mensen al snel te kort
Maar dat is niet gedaan, volgens Olde Rikkert veroorzaakt door de ‘commandostructuur’ waarmee het probleem met het coronavirus is aangepakt. ,,,Ze hebben alleen doden en ic-bedden geteld. Alsof dat het enige is dat er toe doet. Maar je doet grote groepen mensen al snel te kort door maar één discipline kapitein te maken, door in dit geval de ziekenhuizen, de intensive care leidend te laten zijn.’’
Die verzuimde te kijken naar wat er te leren viel in het buitenland. ,,Je zag in Italië al dat heel veel mensen het niet overleefden en in de verzorgingshuizen brandhaarden waren van het virus. Dan kun je ook gaan nadenken: dit kan ons ook treffen en wat doen we dan met onze concentraties van ouderen in verpleeghuizen? Door de dominantie van de commandostructuur die gericht was op de intensive care is daar veel te laat naar gekeken.’’
En nóg is er onvoldoende aandacht voor, vindt Olde Rikkert. ,,Zeker als je je realiseert dat er zoveel sterfte is bij ouderen, dat bij mensen bij 80 jaar en ouder de overlijdenspercentages oplopen naar 30, 40 procent, dan moet je ook nadenken: hoe gaan we dat met palliatieve zorg goed regelen? Hoe zorgen we dat de mensen die worden opgenomen niet geïsoleerd sterven? Hoe zorgen we dat mensen die geen bezoek mogen ontvangen niet sociaal geïsoleerd raken?’’
Toch echt beter
Er is weinig sensitiviteit voor datgene dat iets uit het oog van de storm ijkt te liggen
Marcel Olde Rikkert
Daar is onvoldoende naar gekeken, vindt Olde Rikkert. ,,In een soort militaire organisatie waarin de crisis is aangepakt wordt vaak niet zo goed geluisterd. Dan is het heel moeilijk om tot de kapiteins door te dringen en duidelijk te maken: wat ik hier zie kan toch echt beter. Heus, ik ben er van overtuigd dat iedereen de intentie had het zo goed mogelijk te doen. Maar er is weinig sensitiviteit voor datgene dat iets uit het oog van de storm ijkt te liggen. ‘Wij moeten zorgen dat de ic overeind blijft’, dát was het doel geworden. Maar dat kan het doel natuurlijk nooit zijn. Het doel is goede zorg te leveren en passend te maken op wat je in de praktijk tegen komt.
Doden tellen is makkelijk, en dan lijkt het alsof sterfte het enige is dat er toe doet in deze periode. Terwijl je ook moet kijken naar effecten op kwaliteit van leven, kwaliteit van sterven: je moet ook de eindfase van het leven in ogenschouw nemen. Je bent wel erg smal bezig als je het alleen maar hebt over de aantallen die sterven en niet afvraagt: hoe gaat dat dan? Zijn de mensen wel goed voorbereid, is er voldoende dialoog geweest, zijn ze niet eenzaam, weet de familie er mee om te gaan? We zijn denk ik, ook mondiaal, helaas vaak te kort door de bocht bezig geweest. Iedereen is naar de heroïek van de ramp gestapt, heeft vooral die dodenteller in ogenschouw genomen.’’
Geen tijdige zorg
Zo werd de constatering van huisartsenpraktijken dat er een dalende vraag was bij patiënten over andere problemen niet gehoord. Nu blijkt uit cijfers van oversterfte dat er mogelijk duizenden mensen dood zijn gegaan omdat ze niet met bijvoorbeeld hartklachten naar de dokter zijn gestapt. ‘Zo’n tweehonderdduizend hartpatiënten in Nederland hebben als gevolg van de corona-uitbraak geen tijdige zorg genoten', stelde de Nederlandse Vereniging van Cardiologie vorige week. ‘Dit leidt voor tienduizenden hart- en vaatpatiënten tot vroegtijdig overlijden en tot verlies van kwaliteit van leven.’
Olde Rikkert: ,,Die signalen waren er al veel eerder.’’ Maar waar het volgens hem aan ontbroken heeft, is aan intelligent leiderschap. ,,Intelligentie is het gebruik maken van zoveel mogelijk verschillende inzichten en daaruit de beste keus samen maken. Intelligentie is níet één persoon of heel select groepje continu het mandaat geven alles te beslissen.’’
Je bent de baas ineens
Terwijl er wel veel te lang is geleund op experts die de complexiteit van de pandemie niet goed inschatten. ,,Die experts hebben ook geen glazen bol. Maar realiseren zichzelf onvoldoende dat ze bescheidener moeten zijn. Dat zit niet in ze en er zijn ook allerlei verleidingen die de bescheidenheid moeilijk maken: je bent de baas ineens, staat in de belangstelling, het onderzoeksgeld ligt voor het opscheppen... Dat is een dynamiek die we ons niet hebben gerealiseerd.’’
En die ons nu mogelijk dwars zit. ,,Kijk naar de dynamiek van het geld. Er is een pot honing buiten gezet, waardoor men nu wereldwijd misschien wel op duizend plekken bezig is met corona-onderzoek. Dat is niet verstandig, het grootste deel wordt dan geen goed wetenschappelijk onderzoek: te klein, te snel in elkaar gedraaid. De geschiedenis rond virusvaccins leert ons dat het heel moeilijk is een effectief vaccin te realiseren. Het is ons tot nu toe bijvoorbeeld nog helemaal niet gelukt om bijvoorbeeld influenzavaccin te maken dat voldoende effectief is voor ouderen.’’
,,Dat we pas weer evenementen kunnen organiseren als er een vaccin is, zoals Hugo de Jonge zegt, is het ventileren van iets dat niet realistisch is, het is wekken van de verkeerde verwachtingen. Als je de wens hebt om kwetsbare groepen te beschermen, moet je je realiseren dat dat niet snel gaat lukken. Zeker niet als je te veel kleinschalig onderzoek toestaat, terwijl het vraagt om grote studies, om het verenigingen van mensen, het verzamelen van expertise. Het vraagt om wetenschappers die over de eigen schaduw heenstappen, niet per se eigen onderzoek willen doen. Maar die aanpak is ons moeilijk. En wordt nog lastiger als we ons laten opjagen door de publiek opinie die om snel snel snel vraagt.’’
Angst voor electoraal verlies
Olde Rikkert begrijpt wel dat het zo gaat. ,,In de politiek is er natuurlijk angst voor electoraal verlies, voor gedoe in de Kamer, voor populistische partijen die roepen ‘u laat mensen dood gaan’.’’ Maar de ‘smalle kijk’ doet geen recht doet aan ouderen.
,,Het blijkt heel moeilijk voor mensen die niet in de ouderenzorg zitten om zich te realiseren dat de mensen zelf niet zo tegen de dood opzien. Als je gewend bent te vechten tegen het sterven, als dat je dagelijkse bezigheid is in de politiek of de gezondheidszorg, is het moeilijk te onderkennen dat de vraag die gesteld wordt een andere is. Dat de patiënt het misschien niet zo erg vindt te overlijden maar zich wel zorgen maakt over de manier waarop.’’
De patiënt vindt het misschien niet zo erg te overlijden maar zich wel zorgen maakt over de manier waarop
Marcel Olde Rikkert
,,De intelligentste algemene stelregel voor beter en gezond ouder worden, is in beweging blijven, zowel sociaal als fysiek. En wat doen we nu met onze zogenaamd intelligente lockdown? We gaan de bewegingsruimte heel erg inperken. Dat is een ingreep waarvan je weet dat die veel schade gaat opleveren, zowel in fysieke als sociale zin. Je ziet de conditie van mensen achteruit gaan, je ziet de spierkracht afnemen, je ziet de eetlust verminderen. Mensen worden kwetsbaarder, juist dóór de interventie. Het welbevinden van de kwetsbare ouderen is het belangrijkste dat je moet zien te behouden. En wat nu gebeurt, is dus wat je net níet zou moeten willen. Zolang je dat blijft ontkennen...’’
Geen enkel moment verboden
De experimenten in de verpleeghuizen, waar mondjesmaat weer wat bezoek wordt toegestaan, noemt hij ‘te traag’.
,,In het Radboudumc is op onze afdeling geriatrie geen enkel moment verboden dat oudere mensen bezoek konden ontvangen. Het is wel beperkt tot een bekend persoon per dag en strikte voorzorgsmaatregelen. Ik zie niet in waarom je met dezelfde maatregelen ook niet in het verpleeghuis aan de slag kunt. Ik zou zeggen: ga in gesprek met ziekenhuizen, wissel uit wat hun ervaringen zijn, hoe zij hun ouderen hebben beschermd. Maar iedereen die beweert dat de pandemie alle specialismen goed deed samenwerken... Dat zeggen de mensen die de kar trekken, maar die zien niet dat er ook een grote groep is die helemaal niet wordt betrokken.’’
Olde Rikkert pleit voor een korte adempauze. ,,Kijk wat ons is overkomen, en kijk naar wat je nu samen kunt leren van wat er gebeurt. Dan ben je effectiever bezig dan nu. En realiseer je dat we nu wel in control zijn, maar dat er steeds nieuwe gevallen bij komen. Dat is óók een deel van het leven is. Mensen worden ziek en gaan dood. Maar we kunnen ook leren kijken hóe dat gaat.’’ |
|
|
|
|
Leon FR1908
|
|
|
Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert. © Paul Rapp
Keiharde kritiek op corona-aanpak: ‘Ze hebben alleen doden en IC-bedden geteld’
INTERVIEWGezondheidsminister Hugo de Jonge beticht hij van het ‘wekken van verkeerde verwachtingen’, virologen van ‘onbescheidenheid’. ,,Ze hebben alleen doden en IC-bedden geteld. Alsof dat het enige is dat er toe doet.’’ Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert kraakt harde noten over hoe Nederland tot nu toe is omgegaan met het virus, zijn ouderen en met de jongere generaties.
Niet gekeken is naar het effect van het coronavirus op ouderen. Te veel is het land geleid door een soort militair commando van ministers, ic-artsen en virologen die te weinig oog hadden voor andere belangen. En het getuigt van een ‘ongekend weinig realisme’ als je werkelijk denkt dat er binnen afzienbare tijd een vaccin tegen corona is dat iedereen afdoende beschermt.
Zorgen bij verpleeghuizen om bezoekregeling maar ook opluchtingLees meer
Marcel Olde Rikkert heeft naar buiten toe lang zijn mond gehouden. ,,Maar’’, stelt de hoogleraar ouderengeneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, ,,er is geen enkele reden om nog de paniekurgentie te blijven hanteren, geen enkele reden om het verhaal ‘we zijn in crisis’ te blijven voeden. Er is nu gelegenheid van elkaar te leren.’’
Twee graden lager
En wil hij bijdragen aan de dialoog. Omdat er veel dingen ook anders hadden gemoeten. Zoals met ouderen. De in jaren opgebouwde kennis over die doelgroep leek ineens niet meer te bestaan. Zo werd standaard aangehouden dat mensen mogelijk pas corona konden hebben minimaal 38 graden koorts hadden. Terwijl de standaard lichaamstemperatuur bij een hoogbejaarde een of soms zelfs twee graden lager ligt dan bij een jonger persoon. En je bij een oudere met 37 graden dus soms al kunt spreken van een relevante temperatuurverhoging.
Gevolg: te laat is onderkend dat er toch wel veel corona voorkwam bij ouderen in bijvoorbeeld verpleeghuizen. Mensen zijn daardoor later behandeld en later beschermd. En toen er een hoge sterfte ontstond, kwam er een soort paniekreactie: ze werden op slot gegooid, bezoek is niet meer mogelijk.
Op zich begrijpt Olde Rikkert dergelijke reacties wel. ,,In het begin was er echt chaos. In chaos is het heel belangrijk dat je een duidelijke maatregel treft en die kan niet altijd even genuanceerd zijn. Dat is helemaal geen probleem, maar je moet dan wel snel bijsturen.’’
Hoogleraar ouderengeneeskunde Marcel Olde Rikkert. © Paul Rapp
Je doet grote groepen mensen al snel te kort
Maar dat is niet gedaan, volgens Olde Rikkert veroorzaakt door de ‘commandostructuur’ waarmee het probleem met het coronavirus is aangepakt. ,,,Ze hebben alleen doden en ic-bedden geteld. Alsof dat het enige is dat er toe doet. Maar je doet grote groepen mensen al snel te kort door maar één discipline kapitein te maken, door in dit geval de ziekenhuizen, de intensive care leidend te laten zijn.’’
Die verzuimde te kijken naar wat er te leren viel in het buitenland. ,,Je zag in Italië al dat heel veel mensen het niet overleefden en in de verzorgingshuizen brandhaarden waren van het virus. Dan kun je ook gaan nadenken: dit kan ons ook treffen en wat doen we dan met onze concentraties van ouderen in verpleeghuizen? Door de dominantie van de commandostructuur die gericht was op de intensive care is daar veel te laat naar gekeken.’’
En nóg is er onvoldoende aandacht voor, vindt Olde Rikkert. ,,Zeker als je je realiseert dat er zoveel sterfte is bij ouderen, dat bij mensen bij 80 jaar en ouder de overlijdenspercentages oplopen naar 30, 40 procent, dan moet je ook nadenken: hoe gaan we dat met palliatieve zorg goed regelen? Hoe zorgen we dat de mensen die worden opgenomen niet geïsoleerd sterven? Hoe zorgen we dat mensen die geen bezoek mogen ontvangen niet sociaal geïsoleerd raken?’’
Toch echt beter
Er is weinig sensitiviteit voor datgene dat iets uit het oog van de storm ijkt te liggen
Marcel Olde Rikkert
Daar is onvoldoende naar gekeken, vindt Olde Rikkert. ,,In een soort militaire organisatie waarin de crisis is aangepakt wordt vaak niet zo goed geluisterd. Dan is het heel moeilijk om tot de kapiteins door te dringen en duidelijk te maken: wat ik hier zie kan toch echt beter. Heus, ik ben er van overtuigd dat iedereen de intentie had het zo goed mogelijk te doen. Maar er is weinig sensitiviteit voor datgene dat iets uit het oog van de storm ijkt te liggen. ‘Wij moeten zorgen dat de ic overeind blijft’, dát was het doel geworden. Maar dat kan het doel natuurlijk nooit zijn. Het doel is goede zorg te leveren en passend te maken op wat je in de praktijk tegen komt.
Doden tellen is makkelijk, en dan lijkt het alsof sterfte het enige is dat er toe doet in deze periode. Terwijl je ook moet kijken naar effecten op kwaliteit van leven, kwaliteit van sterven: je moet ook de eindfase van het leven in ogenschouw nemen. Je bent wel erg smal bezig als je het alleen maar hebt over de aantallen die sterven en niet afvraagt: hoe gaat dat dan? Zijn de mensen wel goed voorbereid, is er voldoende dialoog geweest, zijn ze niet eenzaam, weet de familie er mee om te gaan? We zijn denk ik, ook mondiaal, helaas vaak te kort door de bocht bezig geweest. Iedereen is naar de heroïek van de ramp gestapt, heeft vooral die dodenteller in ogenschouw genomen.’’
Geen tijdige zorg
Zo werd de constatering van huisartsenpraktijken dat er een dalende vraag was bij patiënten over andere problemen niet gehoord. Nu blijkt uit cijfers van oversterfte dat er mogelijk duizenden mensen dood zijn gegaan omdat ze niet met bijvoorbeeld hartklachten naar de dokter zijn gestapt. ‘Zo’n tweehonderdduizend hartpatiënten in Nederland hebben als gevolg van de corona-uitbraak geen tijdige zorg genoten', stelde de Nederlandse Vereniging van Cardiologie vorige week. ‘Dit leidt voor tienduizenden hart- en vaatpatiënten tot vroegtijdig overlijden en tot verlies van kwaliteit van leven.’
Olde Rikkert: ,,Die signalen waren er al veel eerder.’’ Maar waar het volgens hem aan ontbroken heeft, is aan intelligent leiderschap. ,,Intelligentie is het gebruik maken van zoveel mogelijk verschillende inzichten en daaruit de beste keus samen maken. Intelligentie is níet één persoon of heel select groepje continu het mandaat geven alles te beslissen.’’
Je bent de baas ineens
Terwijl er wel veel te lang is geleund op experts die de complexiteit van de pandemie niet goed inschatten. ,,Die experts hebben ook geen glazen bol. Maar realiseren zichzelf onvoldoende dat ze bescheidener moeten zijn. Dat zit niet in ze en er zijn ook allerlei verleidingen die de bescheidenheid moeilijk maken: je bent de baas ineens, staat in de belangstelling, het onderzoeksgeld ligt voor het opscheppen... Dat is een dynamiek die we ons niet hebben gerealiseerd.’’
En die ons nu mogelijk dwars zit. ,,Kijk naar de dynamiek van het geld. Er is een pot honing buiten gezet, waardoor men nu wereldwijd misschien wel op duizend plekken bezig is met corona-onderzoek. Dat is niet verstandig, het grootste deel wordt dan geen goed wetenschappelijk onderzoek: te klein, te snel in elkaar gedraaid. De geschiedenis rond virusvaccins leert ons dat het heel moeilijk is een effectief vaccin te realiseren. Het is ons tot nu toe bijvoorbeeld nog helemaal niet gelukt om bijvoorbeeld influenzavaccin te maken dat voldoende effectief is voor ouderen.’’
,,Dat we pas weer evenementen kunnen organiseren als er een vaccin is, zoals Hugo de Jonge zegt, is het ventileren van iets dat niet realistisch is, het is wekken van de verkeerde verwachtingen. Als je de wens hebt om kwetsbare groepen te beschermen, moet je je realiseren dat dat niet snel gaat lukken. Zeker niet als je te veel kleinschalig onderzoek toestaat, terwijl het vraagt om grote studies, om het verenigingen van mensen, het verzamelen van expertise. Het vraagt om wetenschappers die over de eigen schaduw heenstappen, niet per se eigen onderzoek willen doen. Maar die aanpak is ons moeilijk. En wordt nog lastiger als we ons laten opjagen door de publiek opinie die om snel snel snel vraagt.’’
Angst voor electoraal verlies
Olde Rikkert begrijpt wel dat het zo gaat. ,,In de politiek is er natuurlijk angst voor electoraal verlies, voor gedoe in de Kamer, voor populistische partijen die roepen ‘u laat mensen dood gaan’.’’ Maar de ‘smalle kijk’ doet geen recht doet aan ouderen.
,,Het blijkt heel moeilijk voor mensen die niet in de ouderenzorg zitten om zich te realiseren dat de mensen zelf niet zo tegen de dood opzien. Als je gewend bent te vechten tegen het sterven, als dat je dagelijkse bezigheid is in de politiek of de gezondheidszorg, is het moeilijk te onderkennen dat de vraag die gesteld wordt een andere is. Dat de patiënt het misschien niet zo erg vindt te overlijden maar zich wel zorgen maakt over de manier waarop.’’
De patiënt vindt het misschien niet zo erg te overlijden maar zich wel zorgen maakt over de manier waarop
Marcel Olde Rikkert
,,De intelligentste algemene stelregel voor beter en gezond ouder worden, is in beweging blijven, zowel sociaal als fysiek. En wat doen we nu met onze zogenaamd intelligente lockdown? We gaan de bewegingsruimte heel erg inperken. Dat is een ingreep waarvan je weet dat die veel schade gaat opleveren, zowel in fysieke als sociale zin. Je ziet de conditie van mensen achteruit gaan, je ziet de spierkracht afnemen, je ziet de eetlust verminderen. Mensen worden kwetsbaarder, juist dóór de interventie. Het welbevinden van de kwetsbare ouderen is het belangrijkste dat je moet zien te behouden. En wat nu gebeurt, is dus wat je net níet zou moeten willen. Zolang je dat blijft ontkennen...’’
Geen enkel moment verboden
De experimenten in de verpleeghuizen, waar mondjesmaat weer wat bezoek wordt toegestaan, noemt hij ‘te traag’.
,,In het Radboudumc is op onze afdeling geriatrie geen enkel moment verboden dat oudere mensen bezoek konden ontvangen. Het is wel beperkt tot een bekend persoon per dag en strikte voorzorgsmaatregelen. Ik zie niet in waarom je met dezelfde maatregelen ook niet in het verpleeghuis aan de slag kunt. Ik zou zeggen: ga in gesprek met ziekenhuizen, wissel uit wat hun ervaringen zijn, hoe zij hun ouderen hebben beschermd. Maar iedereen die beweert dat de pandemie alle specialismen goed deed samenwerken... Dat zeggen de mensen die de kar trekken, maar die zien niet dat er ook een grote groep is die helemaal niet wordt betrokken.’’
Olde Rikkert pleit voor een korte adempauze. ,,Kijk wat ons is overkomen, en kijk naar wat je nu samen kunt leren van wat er gebeurt. Dan ben je effectiever bezig dan nu. En realiseer je dat we nu wel in control zijn, maar dat er steeds nieuwe gevallen bij komen. Dat is óók een deel van het leven is. Mensen worden ziek en gaan dood. Maar we kunnen ook leren kijken hóe dat gaat.’’
-- dit bericht is voor het laatst aangepast op zondag 24 mei 2020 door Leon FR1908 -- |
|
|
|
|
Stylzz
|
|
|
| Nou nog maar een keer dan |
|
|
|
|
|
